 |
|
Lieve Vrouwe- of Albadaleen
|
Anno 1543
|
- Algemeen
-
Het Lieve Vrouwe- of Albadaleen is één van de friese zogenaamde studielenen.
Leen is een begrip waarvan de oorsprong in de middeleeuwse rechtssfeer ligt.
De term herinnert aan het gebruik van machthebbers om functionarissen
gezag- en gebruiksrechten te verle(e)nen ter honorering van hun diensten.
Deze lenen dateren meestal van voor 1580 en zijn over het algemeen
gesticht door families van hoofdelingen, rijke eigenerfden en burgers.
Het beheer van een leen, oftewel het patronaatsrecht of Jus Patrones was
in handen van een wereldlijk persoon die de bevoegdheid had een priester voor
benoeming aan de kerkelijke overheid voor te dragen. Daarom strekte een leen
oorspronkelijk tot
de opleiding van jongelieden tot bediening van een altaar of tot priester.
Later is dit verbreed tot opleidingen voor hoger onderwijs in het algemeen.
Toekenning van een studiebeurs, volgens een "brief van placet" geschiedde
eerst door de lokale grietmannen of magistraten, doch deze verantwoordelijkheid
is later gelegd bij gedeputeerde staten van Friesland. Daarmee ging ook de
verantwoordelijkheid voor de lenen in het algemeen over naar gedeputeerde staten.
Dit heeft geduurd tot het van kracht worden van het nieuw burgerlijke wetboek
in 1990. Daarmee werden de lenen verplicht een wettelijke juridische status aan te nemen
waarin de verantwoordelijkheid is gedefinieerd. Sinds 1990 is het Lieve
vrouwe- of Albadaleen een stichting.
Voor de reformatie kende Friesland een groot aantal lenen, echter velen
zijn verdwenen door wanbeheer of ruzie. Tegenwoordig bestaan er nog een twintigtal.
- Doel
-
Het doel van de stichting is het verlenen van financiële steun
aan jonge mensen ten behoeve van het volgen van wetenschappelijk en
hoger beroeps onderwijs. Verder wordt een donatie gegeven aan de
stichting "ta behald fan de tsjerke fan Poppenwier" voor het in stand
houden van het kerkgebouw in Poppenwier
en van de daar aanwezige
grafzerk van ondermeer Lieuwe Hettes van Albada, grietman van Raerderhim.
- Bestuur
-
De stichting wordt bestuurd, en het vermogen wordt beheerd door het bestuur.
Het bestuur bestaat uit vijf personen. Twee daarvan zijn afkomstig uit de rangen
van de collatoren (als zodanig erkende afstammelingen van Lieuwe Hettes van Albada).
Twee bestuursleden werken of hebben gewerkt in de agrarische sector, waarvan ten minste
één in het dorp Poppenwier dient te wonen. Het laatste lid is de pastoor van
de Roomskatholieke parochie van de Heilige Marcus te Jirnsum, welke positie
eventueel ingenomen kan worden door een persoon wonend in Friesland die
ervaring heeft op het gebied van het geestelijk leven, educatie of maatschappelijk
belang. Het bestuur wordt geassisteerd door de administrateur. In de praktijk
verzorgt hij de dagelijkse gang van zaken.
De bestuursleden ontvangen geen vergoeding voor de door hen verrichte werkzaamheden.
Een aantal bevoegdheden de stichting aangaande zijn gedelegeerd aan de collatoren
en aan de provisor, het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente
waarin het dorp Poppenwier ligt, vanaf 1 januari 2014: de
gemeente Súdwest-Fryslân.
-
|