Lieve Vrouwe- of Albadaleen
Anno 1543
APOD

Spiraalstelsel M81, klik hierop voor dagelijkse APOD
Algemeen
 
Het Lieve Vrouwe- of Albadaleen is één van de friese zogenaamde studielenen. Leen is een begrip waarvan de oorsprong in de middeleeuwse rechtssfeer ligt. De term herinnert aan het gebruik van machthebbers om functionarissen gezag- en gebruiksrechten te verle(e)nen ter honorering van hun diensten. Deze lenen dateren meestal van voor 1580 en zijn over het algemeen gesticht door families van hoofdelingen, rijke eigenerfden en burgers. Het beheer van een leen, oftewel het patronaatsrecht of Jus Patrones was in handen van een wereldlijk persoon die de bevoegdheid had een priester voor benoeming aan de kerkelijke overheid voor te dragen. Daarom strekte een leen oorspronkelijk tot de opleiding van jongelieden tot bediening van een altaar of tot priester. Later is dit verbreed tot opleidingen voor hoger onderwijs in het algemeen. Toekenning van een studiebeurs, volgens een "brief van placet" geschiedde eerst door de lokale grietmannen of magistraten, doch deze verantwoordelijkheid is later gelegd bij gedeputeerde staten van Friesland. Daarmee ging ook de verantwoordelijkheid voor de lenen in het algemeen over naar gedeputeerde staten. Dit heeft geduurd tot het van kracht worden van het nieuw burgerlijke wetboek in 1990. Daarmee werden de lenen verplicht een wettelijke juridische status aan te nemen waarin de verantwoordelijkheid is gedefinieerd. Sinds 1990 is het Lieve vrouwe- of Albadaleen een stichting. Voor de reformatie kende Friesland een groot aantal lenen, echter velen zijn verdwenen door wanbeheer of ruzie. Tegenwoordig bestaan er nog een twintigtal.

Doel
 
Het doel van de stichting is het verlenen van financiële steun aan jonge mensen ten behoeve van het volgen van wetenschappelijk en hoger beroeps onderwijs. Verder wordt een donatie gegeven aan de stichting "ta it behâld fan de tsjerke fan Poppenwier" voor het in stand houden van het kerkgebouw in Poppenwier en van de daar aanwezige grafzerk van ondermeer Lieuwe Hettes van Albada, grietman van Raerderhim.
 


Bestuur
 
De stichting wordt bestuurd, en het vermogen wordt beheerd door het bestuur. Zij ontvangen voor de door hen verrichte werkzaamheden geen vergoeding, maar kunnen gemaakte onkosten uiteraard wel declareren. Het bestuur bestaat uit vijf personen. Twee daarvan zijn afkomstig uit de rangen van de collatoren (als zodanig erkende afstammelingen van Lieuwe Hettes van Albada). Twee bestuursleden werken of hebben gewerkt in de agrarische sector, waarvan ten minste één in het dorp Poppenwier dient te wonen. Het laatste lid is de pastoor van de Roomskatholieke parochie van de Heilige Marcus te Jirnsum, welke positie eventueel ingenomen kan worden door een persoon wonend in Friesland die ervaring heeft op het gebied van het geestelijk leven, educatie of maatschappelijk belang. De functie van de administrateur stamt nog uit vroeger tijden destijds genaamd de "ontvanger", die ging twee maal per jaar op bezoek bij de pachter om de pacht te innen, "in klinkende munt" en om te inspecteren of de boerenhoeve en landerijen goed werden onderhouden. Was er niet genoeg klinkende munt dan volgde een aanzegging om binnen afzienbare tijd de pachtboerderij te verlaten en te ontruimen, zonder pardon, andere tijden. Tegenwoordig is de functie van administrateur alleen nog faciliterend.
Een aantal bevoegdheden de stichting aangaande zijn gedelegeerd aan de collatoren en aan de provisor, het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente waarin het dorp Poppenwier ligt, vanaf 1 januari 2014: de gemeente Súdwest-Fryslân.